Nội Dung Chính
Phiên âm là phương pháp dịch từ vựng gốc bằng cách khôi phục vỏ âm thanh nhờ các âm tiết của ngôn ngữ dịch.
Một số âm tiếng Nga rất giống với hình thức ngữ âm của tiếng Việt nhưng số khác lại không, phải dịch những âm này bằng những âm gần giống với tiếng Việt.
Khi ta dịch tên riêng từ tiếng Nga sang tiếng Việt thường sẽ có những chỗ sai lệch so với công thức chung của phương pháp phiên âm, nên sẽ có những cách dịch tên khác nhau trên cùng một đối tượng. Ví dụ nhiều khi chúng ta bắt gặp một tên tiếng Anh có thể gọi khác nhau.
Trong một số trường hợp tên riêng mang đặt tính ngôn ngữ dân tộc,nó thường bao hàm trong đó những đặc tính địa phương hoặc dân tộc của đối tượng mà nó chỉ ra.
Phiên âm và dịch thuật
Phiên âm đóng vai trò như một thành phần trong hệ thống dịch văn học nghệ thuật, chúng không được chuẩn hóa hoàn toàn, nhiều lúc cũng cần đến sự trỗ tài nghệ thuật của các dịch giả và biên tập để có thể tạo ra phương án phiên âm chính xác nhất
Chuyển ngữ là việc chuyển đổi dạng của từ ngữ bằng đồ thị chữ cái không tính đến việc phiên âm.
Ưu điểm của chuyển ngữ là phương án dịch tên riêng dưới dạng viết không bị sai lệch, người mang tên có sự đồng nhất toàn diện và không phụ thuộc ngôn ngữ.
Sử dụng cách chuyển ngữ trong việc dịch tên riêng đòi hỏi những phân tích sơ bộ về văn hóa một cách có logic
Việc dịch thuật trong nước đến giờ vẫn chưa có một quy tắc rõ ràng để truyền tải tên riêng và tên địa điểm của các nước. Trong thực hành tiếng Việt, phương pháp phiên âm được sử dung theo lịch sử và truyền thống.
Hiện này phương pháp chuyển ngữ trở nên đa dạng hơn và có ưu thế hơn, tuy vậy những tên này thường được chuyển ngữ bằng các chữ cái tiếng Anh.
Cả phiên âm và chuyển ngữ được áp dụng như một phần của dịch hỗn hợp, song song với sao chụp và dịch nghĩa, chủ giải.
Sao chụp là khôi phục những âm thanh là tổ hợp các phần của từ khi mà các bộ phận của từ hay câu được dịch bằng các thành tố phù hợp của ngôn ngữ được dịch.
Vì lí do thẩm mĩ, ngữ nghĩa và một vài lí do khác mà sao chụp không được áp dụng trong trường hợp phiên âm/chuyển ngữ
Tên đia danh, sông, núi, ao ,hồ thường được dịch bằng phương pháp sao chụp nếu chúng có các thành tố dịch được. Tuy vậy trong tiếng Việt thì thường áp dụng phương pháp phiên âm.
Khi lựa chọn phương pháp dịch chúng ta nên cân nhắc những yếu tố sau:
– Chọn phương án dịch đúng từ không phải lúc nào cũng thuận lợi vì kết quả có thể hình thành từ khó khôi phục được trong ngôn ngữ gốc
– Sao chụp là phương pháp được ưa thích nhiều hơn phiên âm vì kết quả của phiên âm đôi khi làm xuất hiện những từ khó phát âm, hoặc vô nghĩa trong ngôn ngữ được dịch.Chúng ta nên kết hợp giữa phiên âm với sao chụp trong những trường hợp dịch tên lóng.
Việc lựa chọn phương pháp dịch tên riêng mà vẫn giữ được nghĩa của nó thường được quy định bởi truyền thống. Người dịch nên lưu ý khi gặp nhưng cái tên lóng.
Người dịch cần phải thay đổi về mặt hình thức khi làm cầu nối giữa hai nên văn hóa có mối liên quan với nhau nhưng lại có tiếng nói hoàn toàn khác nhau.
Việc dịch sẽ gặp nhiều khó khăn hơn do cấu trúc ngôn ngữ của hai nên văn hóa khác nhau.
Trên thực tế có nhiều trường hợp khi bản dịch đã được dịch rất hoàn hảo thì vẫn không thể được tiếp thu được so với bản gốc
Ở đây chúng tôi muốn đề cập đến việc không thể vượt qua được nguồn góc văn hóa dân tộc. Tuy thế chúng ta có thể khắc phục vấn đề khó khăn này ở một mức độ nhất định bằng chính lời bình và chú giải của người dịch.
Dịch tên riêng mang sắc thái biểu cảm hoặc quan hệ giửa người phát ngôn và người nhận phát ngôn là một vấn đề khó khăn. Những cái tên biểu cảm được cấu tạo nhờ các phụ tố, so với tiếng Nga thì tiếng Việt không có hệ thống phụ tố thể hiện sự đánh giá. Để thể hiện được điều này chúng ta phải sử dụng những từ có ý nghĩa đánh giá. Như vậy, một người dịch hoàn hảo nên tránh sử dụng những chú thích dài dòng, làm ngắt quãng người đọc trong bản dịch và phá vỡ tính trọn vẹn của nguyên bản.
