Dịch thuật

Trong cuộc sống hàng ngày, thành ngữ và tục ngữ có thể xuất hiện ở khắp mọi nơi và trong mọi khía cạnh, ví dụ như trong từng câu nói, câu chuyện và lời ca của chúng ta khi muốn nói đến một chân lý, muốn ẩn dụ về một sự việc hay chỉ đơn giản là chơi chữ. Trong lĩnh vực dịch thuật thì thành ngữ xuất hiện dày đặc hơn trong các cuốn sách về đạo đức, văn hóa, lối sống và các cuốn tiểu thuyết cả bằng ngôn ngữ gốc là tiếng Việt hay tiếng Anh. Chính vì vậy nên dịch tiếng Anh thành ngữ và tục ngữ là một khía cạnh rất quan trọng trong ngành dịch tài liệu.

Muốn hiểu sâu được thành ngữ, tục ngữ thì cần có trải nghiệm cuộc sống và tinh tế. Muốn dịch Tiếng Anh thành ngữ, tục ngữ chuẩn xác thì người làm dịch còn cần phải nhạy bén và mở mang kiến thức nhiều hơn nữa. Có những thành ngữ rất dễ suy luận khi dịch tiếng Việt sang tiếng Anh hoặc ngược lại như:

• Great minds think alike

Dịch sang Tiếng Việt: Chí lớn thường gặp nhau

• Grasp all, lose all

Dịch sang Tiếng Việt: Tham thì thâm

• Opportunities are hard to seize

Dịch sang Tiếng Việt: Thời qua đi, cơ hội khó tìm

Những thành ngữ này thường có ý nghĩa đơn giản, dễ hiểu, nên việc chúng gần giống nhau về cả ý nghĩa lẫn hình thức là điều dễ xảy ra. Đây có thể là kết quả của việc giao lưu văn hóa giữa các nước hoặc đơn giản hơn, các thành ngữ này là những chân lý cơ bản mà ở bất cứ đâu cũng đều xuất hiện. Tuy nhiên, có những thành ngữ ý nghĩa thì giống nhau nhưng lại khác nhau hoàn toàn về đối tượng và bối cảnh. Một số ví dụ như sau:

• The grass is always greener on the other side of the fence

Dịch sang Tiếng Việt: Đứng núi này trông núi nọ

• Still water run deep

Dịch sang Tiếng Việt: Tẩm ngẩm tầm ngầm mà đấm chết voi

• When in the Rome, do as the Romans do

Dịch sang Tiếng Việt: Nhập gia tuỳ tục

Chúng ta thấy rằng mặc dù các thành ngữ trên thoạt nhìn thì khác nhau hoàn toàn nhưng thực tế lại có cùng một mục đích và tư tưởng. Thế nên khi dịch tài liệu thì người dịch sẽ khó nhớ được các thành ngữ này để áp dụng vào văn bản cho đúng. Họ sẽ buộc phải rèn luyện kiến thức và không được phép dịch Tiếng Anh theo nghĩa đen vì sẽ gây khó hiểu thậm chí tối nghĩa đối với người đọc ngôn ngữ đích.

Khó khăn khi dịch Thành ngữ và Tục ngữ

Thay vì học thuộc lòng đơn thuần, người làm nghề dịch nên trước tiên hiểu được ý nghĩa cốt lõi của các câu thành ngữ ở cả 2 ngôn ngữ, sau đó là cảm nhận được những ví von câu từ đầy sâu sắc và hình ảnh để yêu thích dịch Tiếng Anh thành ngữ và tục ngữ và không còn học tập một cách máy móc nữa. Từ đó, trình độ dịch thuật của người dịch ngày càng được nâng cao hơn, đặc biệt là về mảng dịch sách và đem lại lợi ích cho độc giả.

Vì vậy người dịch cần phải có bề dày về kinh nghiệm cũng như có lòng đam mê với công việc này để dịch Tiếng Anh thành ngữ và tục ngữ chuẩn xác. Dịch thuật Châu Á luôn sát cánh cùng tri thức để cho ra đời những bản dịch chất lượng với đội ngũ các biên dịch viên và cộng tác viên đầy nhiệt huyết, không chỉ đảm bảo về nội dung mà còn đảm bảo giữ được ý nghĩa và văn hóa của văn bản gốc.